Side to nie tylko malowniczo położony kurort wakacyjny na Riwierze Tureckiej, ale to także miasto z bogatą historią i wieloma zabytkami. Znajduje się tu wiele grecko-rzymskich ruin, które rozsiane są po całym mieście. Side leży około 75 km od centrum Antalyi i 7 km od Manavgat. Miejscowość ta jest także jedną z najstarszych osad w Anatolii, jej pochodzenie datuje się na VII wieku p.n.e. Poniżej przygotowaliśmy listę najwyżej ocenianych atrakcji w Side, aby ułatwić Ci zaplanowanie wakacji na Riwierze Tureckiej.
Ciebie to nic nie kosztuje, a ja pozyskam środki na następne artykuły. Z góry Ci dziękuję!
Spis treści
Rzymski teatr w Side
Ten starożytny teatr, leży w najwęższym miejscu półwyspu w Side. Jest on najwspanialszym z zachowanych zabytków tego miasta. Teatr wybudowano w połowie II wieku n.e. na miejscu wcześniejszego teatru hellenistycznego. Zbudowano go na fundamentach wspartych na sklepieniach kolebkowych. Widoczne są tu także wpływy greckiej architektury na przykład w kształcie widowni. Zewnętrzna fasada teatru była pierwotnie dwupiętrowa, ale obecnie widoczna jest tylko jej dolna część, która ozdobiona jest arkadami.Scena teatru w Side składała się z tzw. skene oraz podium –proskeon, na którym odbywały się spektakle.
Budynek skene miał długość 63 metrów oraz trzy kondygnacje, które tworzyły fasadę, ozdobioną kolumnami, posągami i reliefami. Podium miało 6 metrów szerokości i znajdowało się 3 metry nad orkiestrą. Podstawa podium ozdabiały reliefy przedstawiające różne sceny z mitologii greckiej. Niestety, obecnie stan zachowanych płaskorzeźb jest bardzo zły. Teatr w Side mógł pomieścić do 15 000 osób. Widownia podzielona była na dwie części, poziomym przejściem zwanym diazomą. W części górnej pierwotnie znajdowało się 29 rzędów siedzeń, jednak najwyższe z nich nie zachowały się do naszych czasów.
TOP 10 najwyżej ocenianych atrakcji w Side – Muzeum w Side
Muzeum Side wydaje się być niewielkie, jednak oferuje ono bogatą kolekcję artefaktów i znalezisk. Ciekawy jest także sam budynek, w którym mieści się muzeum. Muzeum leży w budynku rzymskiej łaźni pochodzącej z II wieku. Budynek muzeum znajduje się naprzeciwko głównego wejścia do rzymskiego teatru w Side. W muzeum znajdują się posągi, rzeźby oraz sarkofagi, które zostały znalezione podczas wykopalisk archeologicznych w Side i okolicy.
Świątynia Ateny i Apolla
Świątynia Apolla jest najbardziej rozpoznawalnym symbolem miasta Side. Leży na półwyspie, na którym istniała starożytna osada. Świątynia ta przyciąga tłumy turystów, szczególnie podczas zachodów słońca, kiedy to prezentuje się najlepiej. Nie jest to jednak jedyna świątynia, która istniała w Side. Można tu jeszcze zobaczyć pozostałości pięciu świątyń i zrujnowaną wczesnochrześcijańską bazylikę. Dwie z tych świątyń, poświęcone Apollinowi i Atenie, a także bizantyjska bazylika, położone są blisko siebie, w pobliżu portu w Side. Ruiny świątyni Dionizosa można natomiast zobaczyć po północno-zachodniej stronie rzymskiego teatru.
Najlepiej zachowaną świątynią jest ta poświęcona Apollinowi – greckiemu bogu piękna, patronowi sztuki i przewodnikowi Muz. Wiele monet wybitych w starożytnym mieście Side przedstawia postać Apolla stojącego przed swoją świątynią. Świątynia ta była perypterosem tzn. była otoczona kolumnadą ze wszystkich czterech stron. W przypadku świątyni Apolla kolumnadę wykonano w porządku korynckim. Dłuższy bok budynku zdobiło pierwotnie 11 kolumn, natomiast krótsze boki zdobiło 6 korynckich kolumn.
Ruiny świątyni Ateny – greckiej bogini sztuki, mądrości i wojny – są zdecydowanie skromniejsze niż świątynia Apolla. W starożytności Atena była często wybierana na patronkę miast, podobnie jak w przypadku Side. Ta budowla także była perypterosem porządku korynckiego. Miała ona wymiary 18 metrów na 35 metrów, co oznacza, że w czasach swojej świetności świątynia Ateny przewyższała tę poświęconą Apollinowi. Wzdłuż dłuższych boków stało 13 kolumn, natomiast wzdłuż krótszych stało 6 kolumn.
TOP 10 najwyżej ocenianych atrakcji w Side – Starożytne miasto Side
Starożytne miasto Side zbudowano w VIII wieku naszej ery i było miastem portowym. Historyczne artefakty i struktury odkryte podczas wykopalisk archeologicznych są odrestaurowane i przechowywane w odpowiednich warunkach, aby zapobiec ich uszkodzeniu. Brama miejska i stara studnia boczna są jednymi z najciekawszych zabytków starożytnego miasta, jednak starożytny teatr, łaźnia turecka oraz bazar robią ogromne wrażenie. Monumentalna brama, znajdująca się obok starożytnego teatru, prowadziła w czasach rzymskich do centrum Side. Obecnie cały ruch do historycznej części miasta przebiega właśnie przez tę bramę. Budynek, przylegający do tej bramy pochodzący z IV wieku n.e. został prawdopodobnie wzniesiony na cześć cesarza Wespazjana.Obecna wysokość tej monumentalnej bramy wynosi 13,5 m, jednak w czasach starożytnych konstrukcja tak była znacznie wyższa. Entablatura (belkowanie) nad bramą posiadała posąg przedstawiający kwadrygę, czyli antyczny dwukołowy wóz ciągnięty przez cztery konie.
Ruiny antycznego miasta Lyrbe
Poza utartym turystycznym szlakiem, w górach Taurus, znajdują się malownicze ruiny starożytnego miasta Lyrbe, które jest mylone z miastem Seleucia. Macedońskie miasto Seleucia leżało najprawdopodobniej na wybrzeżu, natomiast Lyrbe to inne miasto, którego nazwa wskazuje na luwiańskie pochodzenie.Imponujące mury miejskie zachowały się do dziś. Głównym powodem, dla którego warto zobaczyć Lyrbe jest jego imponująca i doskonale zachowana agora oraz mały odeon z mozaiką przedstawiającą Orfeusza. W niektórych miejscach mury agory mają dwie kondygnacje. Do naszych czasów zachowały się także niektóre doryckie kolumny. Wykopaliska prowadzone na tym terenie latach 70-tych XX wieku, odkryły także duży kompleks łaźni, magazyny, kolumnady, sklepy a także kościół z epoki bizantyjskiej.
TOP 10 najwyżej ocenianych atrakcji w Side – Akwedukt w Side
W tak dużym i zamożnym mieście starożytnym jakim było Side, bardzo ważną rolę odgrywał system zaopatrywania mieszkańców w wodę. Wodę doprowadzono do łaźni oraz prywatnych rezydencji. W okresie rzymskim problem doprowadzania wody o odpowiedniej jakości do miast rozwiązano poprzez budowę akweduktów. Mieszkańcy miast mogli czerpać wodę pitną z wielu publicznych fontann. Natomiast najbogatsi mieszkańcy posiadali w swoich domach bieżącą wodę a także system kanalizacyjny. Akwedukt dostarczający wodę do Side prawdopodobnie zbudowano pod koniec II wieku n.e. Około III wieku przeszedł on gruntowną renowację, którą sfinansował bogaty Lollianos Bryonianos i jego żona. Woda pochodziła z rzeki Melas (obecnie nazwanej Manavgat Çayı), płynącej ze zboczy gór Taurus. Była ona następnie transportowana do centrum Side przez około 40 km. Do dziś zachowały się niektóre odcinki akweduktu. W murach miejskich można dostrzec specjalny otwór, przez który rury doprowadzono do miasta Side. Woda dalej rozprowadzano do łaźni, fontann i cystern.
Ruiny antycznego miasta Selge
Planując zwiedzanie Parku Narodowego Kanionu Köprülü, warto odwiedzić ruiny miasta Selge, które znajdują się wysoko w górach Taurus, około 74 km na północny od Side. Niektóre źródła podają, że miasto założył jeden z najsłynniejszych wieszczów greckich Kalchasa. Odległe położenie miasta chroniło je przed najazdami i atakami. Dodatkowo handel kwitł dzięki dobrym stosunkom z miastami nadmorskiej Pamfilii. Rozległe ruiny posiadają wiele zabytków, w tym teatr rzymski, który mógł pomieścić do 10.000 osób. W południowej części Selge znajdują się pozostałości świątyni Zeusa i świątyni Artemidy, natomiast dalej na wschodzie są ruiny agory. Położenie Selge, w górach Taurus, nad brzegiem starożytnej rzeki Eurymedon, zapewniało miastu doskonałą, naturalną obronę. Dotarcie do miasta Selge z wybrzeża było bardzo trudne i wymagało pokonania kilku rzek. Warto zobaczyć także rzymski most nad Oluk Köprü (czyli antycznym Eurymedonem), który do dziś służy podróżnym zmierzającym do Selge.
TOP 10 najwyżej ocenianych atrakcji w Side – Szpital bizantyjski w Side
Budynek, uważany przez wielu badaczy jako szpital bizantyjski, powstał prawdopodobnie w VI wieku n.e. Są dwa zasadnicze argumenty sugerujące dawną funkcję tego budynku. W źródle pisanym potwierdzono, że cesarz Justynian podjął decyzję o budowie szpitala w Pamfilii. Nie określono dokładnej lokalizacji tego budynku, więc przypuszcza się, że powstał on właśnie w Side. Drugi argument wskazuje, że szpitale bizantyjskie były budowane na podobnym planie, dlatego też można przypuszczać, że szpital w Side był używany jako przykład.
Szpital bizantyjski w Side w czasach swojej świetności był budynkiem dwukondygnacyjnym. Posiadał pięć wydłużonych pomieszczeń ze sklepieniem kolebkowym. Co więcej, każde pomieszczenie podzielono na trzy mniejsze części, które oddzielały od siebie łuki. Pomieszczenia te połączono ze sobą wewnętrznymi drzwiami. Wejście do szpitala i schody prowadzące na najwyższe piętro znajdowały się po zachodniej stronie budynku. Niestety nie zachowały się one do naszych czasów.
Park Narodowy Kanionu Köprülü
Popularnym miejscem do uprawiania sportów wodnych jest Park Narodowy Kanionu Köprülü. Park ten jest także idealny do uprawiania turystyki pieszej oraz zwiedzania starożytnych ruin. Kanion Köprülü ciągnie się przez 14 km wzdłuż rzeki Kopru, gdzie miejscami osiąga wysokość 400 metrów. Jest on także jednym z najdłuższych kanionów w Turcji. Do najciekawszych zabytków znajdujących się w parku jest most Oluk na rzece Kopru i most Bugrum na potoku Kocadere. Są one przykładami rzymskiej inżynierii. Most Oluk pochodzi z II wieku n.e. i zbudowano go 27 m nad kanionem przy użyciu kamiennych bloków. Na terenie Parku Narodowego Kanionu Köprülü rośnie m.in: sosna czerwona i czarną, cedr, jodła, kilka odmian dębu i dzikie oliwki. Znajduję się tu także największy las cyprysowy w Azji Mniejszej. Starożytne miasto Selge i szczyt Bozburun 2505 m n.p.m. znajdują się w granicach tego parku.
Rzeka Kopru słynie z pstrągów łososiowych i spływów. Spływy rozpoczynają się w mieście Sütçüler, w dystrykcie Isparta. W początkowym odcinku rzeki znajdują się dwa mosty. Kanion Köprülü bierze swoją nazwę od tych mostów, ponieważ jego nazwa oznacza „kanion z mostami”. W miesiącach letnich podczas raftingu spływa dziennie do 7000 osób. Co ciekawe, woda tej rzeki nadaje się do picia.
TOP 10 najwyżej ocenianych atrakcji w Side – Rzymski teatr w Aspendos
Teatr w Aspendos jest jednym z największych, kiedykolwiek zbudowanych przez Rzymian w Azji Mniejszej. Współcześnie jest on jednym z najlepiej zachowanych zabytków rzymskiej architektury teatralnej i stanowi jedną z ważniejszych atrakcji w Side. Teatr zbudowano w II wieku, w dolnej części miasta podczas panowania Marka Aureliusza. Półokrągłe audytorium, podzielono na 2 części przez szerokie przejście. Na obu końcach sceny znajdują się przejścia do orkiestry. Widownia teatru ma średnicę 96 metrów i jest podzielona na część górną oraz dolną. Arkada nad audytorium służyła do zapewnienia cienia widzom, rozsuwano wówczas płócienny baldachim zwany velarium. Do dziś zachowało się także 58 otworów, które służyły do montażu baldachimu.
Pomimo faktu, że teatr zbudowano w okresie rzymskim to wykazuje on sporo cech typowych dla greckich teatrów. Widownia częściowo „opiera się” o zbocze wzgórza. Dodatkowo widownia ma kształt podkowy, co także jest cechą grecką. Jednak z drugiej strony, zgodnie z rzymskimi standardami, teatr ten jest odseparowany przez budynek skene. Na widowni mogło zasiąść jednocześnie od 15 000 do 20 000 osób.
W latach 30-tych XX wieku Mustafa Kemal Atatürk odwiedził starożytne miasto Aspendos i po obejrzeniu teatru stwierdził, że tak wspaniała budowla nie może zostać zniszczona. Nakazał on jego renowację, która spowodowała wiele sprzeciwów wśród architektów i badaczy. Od tego czasu teatr w Aspendos wykorzystywano jako miejsce organizacji wydarzeń kulturalnych, takich jak na przykład Aspendos Uluslararası Opera ve Bale Festivali – Międzynarodowego Festiwalu Baletowego i Operowego. Co ciekawe, bilety na te przedstawienia wyprzedaje się na wiele miesięcy przed terminem wydarzenia.
Autor: Magdalena Łydka