Riwiera Turecka od dawna była jedną z ulubionych destynacji urlopowych na terenie Republiki Turcji. Tak w popularny sposób określa się region, położony na południowym-zachodzie Półwyspu Anatolijskiego, który ciągnie się wzdłuż Morza Śródziemnego, aż do Morza Egejskiego na zachodzie. Region ten rozprzestrzenia się od prowincji Antalya do prowincji Mugla. Riwiera Turecka jest bogata w piękne piaszczyste plaże, miejsca, którymi zachwycą się ludzie ceniący przyrodę, oraz pozostałości po starożytnych miastach greckich i rzymskich. Jednym z z takich ośrodków miejskich jest greckie miasto Aspendos.
Ciebie to nic nie kosztuje, a ja pozyskam środki na następne artykuły. Z góry Ci dziękuję!
Spis treści
Aspendos na Riwierze Tureckiej
Miasto Aspendos leży nad rzeką Eurymedon. Według legendy, założyli je greccy kolonisci z państwa-miasta Argos, którymi dowodził bohater wojny trojańskiej Mopsos. Wydarzenie to datuje się na ok. 1000 lat p.n.e. Prawdopodobnie Grecy założyli Aspendos na miejscu jakiejś osady, w której żyła ludność miejscowa. Dopiero jednak osiedlenie się kolonistów z Hellady na terenie dzisiejszej Riwiery Tureckiej spowodowało gwałtowny rozwój tego regionu.
O świetności miasta Aspendos świadczyć może fakt, iż biło ono własną monetę, która była stosowana jako środek płatniczy w basenie Morza Śródziemnego w czasach antycznych. Swoją pozycję miasto zawdzięcza bardzo dobrze rozwiniętej gospodarce. Aspendos może nie miało wpływów politycznych, nie było też znaczącą siłą militarną. Było jednak miastem bardzo bogatym.
Jednym z dobrodziejstw dla mieszkańców ówczesnego Aspendos była rzeka Eurymedon, którą można było żeglować od wybrzeża Morza Śródziemnego aż do miasta, czyli na odcinku aż 16 kilometrów. Dzięki temu rozwijał się handel solą oliwą i wełną. W okolicach miastach hodowano również doskonałe konie, które były sławne w całym basenie śródziemnomorskim.
Aspendos – miasto wielu kultur
Historia miasta Aspendos była nierozłącznie złączona z całym regionem Pamfilii, na którym obszarze leżało. Po okresie kolonizacji greckiej zostało ono podbite przez Królestwo Lidii, natomiast w 546 p.n.e. zostało podbite przez Imperium Perskie. Pod perskim zwierzchnictwem znajdowało się niecałe sto lat, bowiem już w 467 roku po klęsce z Ateńczykami miasto dołączyło do zorganizowanego przez nich Związku Morskiego. Ponownie pod perskie panowanie dostało się Aspendos w 411 roku p.n.e. i pozostało w granicach imperium aż do 333 roku p.n.e. Wówczas to w okolicy pojawił się kroczący na wschód Aleksander Wielki wraz ze swoją armią, który zostawił mały garnizon wojska w mieście, po uprzednim zapłaceniu przez nie trybutu.
Po rozpadzie imperium Aleksandra Wielkiego i powstaniu państw hellenistycznych nastąpił znaczny wzrost znaczenia samego miasta Aspendos. Na mocy ostatniego króla Pergamonu, Attalosa III, całe jego państwo, a z nim również i Aspendos, przypadło w spadku Republice Rzymskiej. To właśnie w okresie panowania Rzymian miasto weszło w okres swojej świetności. Szacuje się, że mieszkało w nim ok 20 tysięcy ludzi. Wraz z chyleniem się ku upadkowi Imperium Rzymskiego, przemijał również czas świetności miasta. Aspendos traciło swoje znaczenie przez cały okres bizantyjski. Bardzo ucierpiało na skutek najazdów Arabów w VII i XI wieku n.e. Miasto zostało zdobyte przez Turków Seldżuków w XIII wieku i od tego czasu zaczyna się okres panowania tureckiego.
Zwiedzanie Aspendos Na Riwierze Tureckiej
Mimo tego, że historia miasta Aspendos na Riwierze Tureckiej sięga okresu greckiej kolonizacji morza Śródziemnego, próżno szukać pozostałości ich panowania na obszarze przebadanym przez archeologów. Wszystkie zabytki architektoniczne, jakie turysta zobaczy w trakcie zwiedzania pochodzą z okresu rzymskiego. Ceniony jest przede wszystkim kunszt Rzymian, którzy idealnie wykorzystali usytuowanie terenu i w mistrzowski sposób wkomponowali budynek w krajobraz.
Teatr w Aspendos
Tak, jak w przypadku różnych monumentalnych budowli, również teatr w Aspendos doczekał się swojego mitu założycielskiego. Według tradycji został rozpisany konkurs na budynek użyteczności publicznej. Rywalizacja miała na celu wyłonienie najlepszego projektu budynku, by był on najbardziej korzystny dla samego miasta. Nagroda była nie byle jaka, bowiem zwycięzca otrzymać miał rękę samej córki władcy. Do finałowego starcia przeszło dwóch śmiałków. Jeden z nich zaprojektował sieć kanałów oraz akwedukt, które miały doprowadzać do miasta wodę, drugi zaś zaprojektował teatr. Legenda głosi, że władca był niemalże zdecydowany ogłosić zwycięzcą budowniczego akweduktu, jednak gdy podczas ostatniej wizyty w nowym teatrze stanął w najwyższym rzędzie widowni i wyraźnie usłyszał głos budowniczego teatru, wyszeptany na dole, na scenie, który mówił, że córka władcy musi być jego, był tak zdumiony akustyką, że zdecydował się oddać swoją córkę twórcy aspendowskiego teatru. Nowożeńcy mieli się pobrać, a jakże, w samym teatrze.
Ciekawostki o teatrze
Tyle mówi nam sama legenda. Badania dowiodły, że teatr powstał w drugiej połowie II wieku n. e., w czasach panowania cesarza Marka Aureliusza. Budowle zaprojektował, urodzony w Aspendos, Zenon. Teatr jest zbudowany na podobieństwo greckich konstrukcji tego typu. Budowniczowie wykorzystali bowiem częściowo teren i oparli część widowni o wzgórze. Również kształt teatru, w postaci półkola, również jest typowy dla teatrów greckich. Widzowie, przebywający na widowni, mieli poczucie pełnego odcięcia od świata zewnętrznego, bowiem scena jest zabudowana budynkiem (skene). Jest to typowo rzymski zamysł, nie znany wcześniej Grekom.
Część, nazywana widownią, podzielona jest diazomą, czyli poziomym przejściem dla widzów. Ma ok 96 metrów średnicy. Mogła pomieścić ok. 7 tysięcy osób. Nad nią wznosi się arkada. Zachowana kolumnada posiada otwory, które służyły do montażu drewnianych stelaży, na których rozpościerano płócienny materiał, którego zadaniem była ochrona widzów przed promieniami słońca.
Naprzeciwko widowni, zachował się w stanie bardzo dobrym, wspomniany już budynek skene. Tworzy go podest, na którym grali aktorzy (proskenion) oraz z fasada z pięcioma bramami, którymi wychodzili grający aktorzy. Również nad tym budynkiem rozpostarte było zadaszenie, jednak nie przetrwało ono do naszych czasów, ponieważ wykonane było z drewna. Skene posiada 17 okien i można ją również podzielić na dwie części. Warto zaznaczyć, że teatr nie zawsze pełnił swoją pierwotną rolę. W okresie panowania Seldżuków w nim znajdowała się siedziba sułtana.
Akwedukt
Aspendos na Riwierze Tureckiej przyciąga nie tylko swoim pięknym teatrem. Zachował się bowiem szereg innych budowli z okresu rzymskiego, wśród których warty wymienienia jest chociażby akwedukt. Doprowadzał on wodę ze źródeł znajdujących się na północy, oddalonych od miasta o 17 km. Był to skomplikowany system, składający się nie tylko z widocznych gołym okiem mostów ale również z kanałów i tuneli.
Stadion
Każde liczące się antyczne miasto musiało również posiadać stadion. Niestety stadion w Aspendos nie zachował się do naszych czasów. Można zobaczyć jedynie pozostałości po nim. Szacuje się, ze miał on ok. 220 metrów długości i 30 metrów szerokości. Mogło się na nim zmieścić ok 8 tysięcy widzów.
Agora
W świecie rzymskim ważną przestrzenią w mieście była Agora, czyli plac, służący do celów handlowych. W Aspendos zobaczyć można pozostałości budynkach publicznych, które pierwotnie otaczały plac. Sama Agora znajduje się na aspendowskim akropolu. Wokół niej zobaczyć można buleuterion, budynek targowy, numfeum czy bazylikę.
Nimfeum
Nimfeum to nic innego jak zakończenie wodociągu. Rzymianie jednak starali się, żeby każdy budynek był na swój sposób atrakcyjny, dlatego też tego rodzaju założenia architektoniczne miały kształt fontann, często otoczonych zielenią.
Buleuterion
Buleuterion w Aspendos, czyli budynek, w którym zbierała się rada miejska. Posiadał salę z rzędami siedzeń i zadaszenie. Niestety zachowały się tylko ściany budowli.
Świątynia
W mieście istniała również świątynia. Była ona usytuowana w północno-wschodniej części wzgórza. Niestety również w tym przypadku nie zachowało się zbyt wiele. Trudno też powiedzieć, jakiemu bóstwu oddawano w niej cześć.
Informacje dla turystów
Należy pamiętać o tym, że teren starożytnego Aspendos jest cały czas poddawane zabiegom konserwatorskim oraz pracom archeologicznym, dlatego też nie wszystkie jego zabytki mogą być udostępniane dla zwiedzających. Warto zaopatrzyć się w wygodne buty, gdyż teren nie jest równy i łatwo o kontuzję. Nieocenione będzie również solidne nakrycie głowy oraz zimna woda, gdyż na terenie Aspendos jest wiele nieocienionych miejsc. Do miasta można dojechać z Antalyi samochodem (ok. 47 kilometrów).